De vmbo leerling- rot of niet?!

Rotkinderen! Criminelen! Domme kinderen! Een vergaarbak voor alles wat niet goed is, niet wil en niet kan! Dit kreeg ik allemaal te horen voordat ik op het vmbo ging werken. Ik vroeg mij in gemoede af of ik het wel zou redden. Het klonk alsof de leerlingen niet te redden waren en dat je je problemen op de hals zou halen als je daar zou gaan werken en zou proberen om de leerlingen les te geven. Laat staan als je innovaties wilde doorvoeren. Middels dit stuk wil ik een poging wagen om, aan de hand van mijn ervaring, het negatief beeld dat men in de maatschappij heeft van de vmbo leerling een beetje weg te poetsen!

Onzeker
Wat ik heb ervaren is dat de vmbo leerling erg onzeker is en dat ook uitstraalt. De uitstraling kan verschillende uitingsvormen aannemen. Maar het is gewoon een roep naar aandacht. Door gesprekken aan te gaan met leerlingen, gemeend wel te verstaan, leer je de persoon achter de onzekerheid kennen. Zo had ik een leerling die erg stoer deed en haantjes gedrag vertoonde. Ik kon hem geenszins bereiken. Ik stuurde hem vaak eruit. Maar op een gegeven moment bedacht ik mij dat dat niet de docent is die ik wil zijn. Dus ik heb toenadering gezocht. Ik begon een gesprek met hem. Ik vroeg naar zijn hobby’s en wat hij deed in zijn vrije tijd. Het bleek dat hij een bijbaantje had. Maar zijn hobby was het schilderen van portretten! Bij de volgende les vroeg ik hem wat hij allemaal had geschilderd en hij beloofde wat mee te nemen de volgende keer. De volgende keer kwam hij glunderend naar mij toegelopen en zei: “Mevrouw, eerlijk zeggen wat u ervan vindt, oké?” Ik keek naar de portretten en ik was overrompeld. Ze waren erg goed. Ik gaf hem complimenten en hij bloosde. Vanaf dat moment had ik een heel andere band met hem. En ik zag een aardig en fijn kind dat ging bloeien onder invloed van positieve aandacht.

Bewust
Leerlingen zijn zich ook bewust van de negatieve opmerkingen van de maatschappij en de omgeving. Dat maakt ook dat ze niet uit hun schulp durven te kruipen of dat ze hun kont tegen de krib gooien. Ik ging onder invloed van alles wat ik had gehoord les geven. Ik had een oordeel klaar over de leerling en ik schepte afstand . Ik ben de docent en de leerling dient te luisteren! Maar dat is niet van de 21ste eeuw! Ik heb mijn traditionele wijze van lesgeven en aanpak losgelaten en mij kwetsbaar opgesteld. Ik straalde het signaal uit: “Ik wil je leren kennen!” Ik was ook onzeker aan het begin, maar het ging steeds beter. Volgens Linda Odenthal e.a (2017) is de zesde rol van de leraar, de leercoach, ontzettend belangrijk. Jongeren bereiden zich voor op een grotendeels onbekende toekomst en hebben een proactieve houding nodig om passende vaardigheden te verwerven. Daarom is het van groot belang dat hij weet hoe hij leert, wie hij is, wat hem motiveert en welke keuzes hij maakt.

Complimenten geven of krijgen. Wel zo fijn of niet?!
Persoonlijk vind ik het erg fijn om complimentjes te krijgen. Het doet mij goed en ik krijg een goed gevoel van. Hoe te meer de leerlingen die nog niet volwassen zijn. Het zijn kinderen, erg onzeker over zichzelf en ze zijn op weg naar volwassenheid. In het praktijkboek “Leren zichtbaar maken met formatieve assessment van Shirley Clarke (2017) staat het volgende. Het belangrijkste wat een leraar kan doen om zijn klas een growth mindset te laten ontwikkelen, is misschien wel het geven van complimenten voor wat een leerling heeft bereikt en de inspanning die hij heeft geleverd. En om aanmoedigende growth mindset mantra’s te gebruiken die de boodschap versterken (pag 34). Door complimenten te geven ging ik ook bloeien, omdat ik uit mijn comfortzone stapte en ik zag dat het aandacht geven op een positieve manier succesvol was.

De relatie en de prestatie
In het leven staat de relatie allround centraal. Deze vormt de basis voor alles. Heb je geen relatie, dan heb je een propere of geen prestatie. Leerlingen voelen een leraar heel goed aan. Het is hetzelfde als de band die ik heb met mijn kind. Hij voelt mij heel goed aan en weet in wat voor stemming ik ben. Volgens Shirley Clarke (2017) zijn leerlingen zeer gevoelig voor subtiele signalen in de lichaamstaal, toon, stem of het woordgebruik van hun leraren en trekken daaruit conclusies over hoe zij over hen denken. De leerling gaat leren voor de docent. Die mindset kan omgezet worden als leerlingen een stem krijgen in hun leerproces. Maar het is ook belangrijk dat ik, als leraar, de leerlingen verantwoordelijk wil maken voor hun eigen leerproces! Leerlingen willen gehoord worden! En als docent kan ik laten zien dat ik hun partner ben in het leerproces. Dat ik samen met ze wil werken en niks wil opleggen.

Mijn leerlingen: beleefd, meegaand en behulpzaam
Mijn leerlingen zijn geen criminelen en zijn absoluut geen rotte kinderen. Ik kan van het dak gaan staan schreeuwen en een vingertje naar ze wijzen, maar vier vingers wijzen naar mij. De meeste leerlingen geven mij een hand als ze weg gaan. Sommigen zeggen: “Dank u wel”. Anderen zeggen:”Tot de volgende keer”. Of: “Mevrouw, deze les was echt “lauw” .” ” Ik vond het erg leuk. Kunnen we dit vaker doen? Kunnen we altijd zo les krijgen?” Natuurlijk is dit geen idealistisch plaatje. Elke dag heeft zijn uitdaging. Incidenten doen zich voor, maar uitzichtloosheid komt niet voor in mijn woordenboek,wel uitdagingen. Elke dag leer ik iets nieuws.

Een paar weken geleden moest ik een operatie ondergaan. Toen ik weer op school was, kwamen de leerlingen massaal naar mij toe met de vraag of alles goed ging. Of de operatie goed is gegaan. Dat ik rustig aan moet doen en dat ik het moest aangeven als ik iets nodig had. Het heeft mij heel erg goed gedaan en ik deed mijn uiterste best om snel weer de oude te worden. Als je ziek bent, is het altijd fijn om aandacht te krijgen. En zeker weten van mijn leerlingen.

Al met al kan ik zeggen dat de vmbo leerlingen, fijne leerlingen zijn en dat je een relatie met ze moet hebben opgebouwd. Het is een kwetsbare groep door alles wat de maatschappij zegt over ze en ze kunnen hun onzekerheid op een afwijkende manier uiten, maar als je eenmaal een band met ze hebt, dan gaat het goed. Het zijn bijzondere slimme kinderen met erg veel talent. De leraar en de leerling moeten mindsetten en de leraar kan ook out of the box stappen. Ik eindig met een growth mindset mantra van Shirley Clarke: “Je bent echt beter geworden. Weet je nog dat het vorige week/vorig jaar veel lastiger was?”